Σοκολατένιοι βάτραχοι με γέμιση-έκπληξη, παστάκια σε άπειρους φανταστικούς συνδυασμούς, καναπεδάκια αλλαντικών, λαχταριστά γαλλικά τοστ, πουτίγκες, εκλέρ, κορμός σοκολάτας, ντόνατ με μαρμελάδα, φράουλες και σαντιγί, ρυζόγαλο και καραμέλες που κάνουν τη γλώσσα να παίρνει όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου... αποτελούν ένα αγαπημένο, αλλά και πλήρες και... υγιεινό κολατσιό... στον κόσμο του Χάρι Πότερ. Μπορεί οι μικροί μάγοι του Χόγκουαρτς και άλλων τόπων και βιβλίων μαγικών να μη βάζουν στο πιάτο και στο στόμα τους... φρούτα, γιαούρτι, χυμούς, δημητριακά, προκαλώντας γευστικούς πειρασμούς στους μικρούς αναγνώστες, η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική... και πολλές φορές σκληρή για τους γονείς που επιθυμούν να διδάξουν σωστή διατροφή στα βλαστάρια τους και να τα στέλνουν με ένα υγιεινό κολατσιό στο σχολείο.
Η αλήθεια είναι, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν πρόσφατες έρευνες, ότι το 14% περίπου από τα Ελληνόπουλα προ και σχολικής ηλικίας (3-18 ετών) δεν καταναλώνουν καθόλου πρωινό, ενώ περίπου τα μισά από αυτά (45%) καταναλώνουν ένα επαρκές πρωινό. Ως επαρκές πρωινό θεωρείται κάτι περισσότερο από ένα ποτήρι γάλα ή μία μερίδα φρούτου, ενώ ως πλήρες πρωινό εννοούμε το συνδυασμό 3 ομάδων τροφίμων, π.χ. γάλα, δημητριακά και φρούτο. «Σκεφτείτε ότι τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό δεν παίρνουν εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που θα τους δώσουν ενέργεια και οξυδέρκεια. Ετσι, δεν θα είναι συγκεντρωμένα και δεν θα μπορούν να αποδώσουν στην τάξη», μας λέει ο Δημήτριος Πέτσιος, Msc Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος του κέντρου Διά της Τροφής (www.dia-trofis.gr) αναλύοντας τις επιστημονικές παραμέτρους για την ανάγκη ενός ισορροπημένου πρωινού και κολατσιού στο σχολείο και αποκαλύπτοντας στους γονείς μικρά και μεγάλα μυστικά, προκειμένου να κερδίσουν τη... μάχη των υγιεινών επιλογών.
Οπως τονίζει ο ίδιος, στον ίδιο άξονα με τις διεθνείς άλλωστε έρευνες, τα παιδιά που τρώνε πρωινό αποδίδουν καλύτερα στα μαθηματικά και την ανάγνωση, έχουν αυξημένη προσοχή την ώρα του μαθήματος και συνολικά καλύτερη συμπεριφορά στην τάξη. Αλλωστε, το πρωινό γεύμα ελαχιστοποιεί τα συμπτώματα πείνας (πονοκέφαλο, κόπωση, υπνηλία και ανησυχία), βοηθά τα παιδιά να σκέφτονται γρηγορότερα, να απαντούν πιο καθαρά σε ερωτήσεις και να είναι πιο ήρεμα. Επιπλέον, το πρωινό γεύμα φαίνεται ότι βελτιώνει και τη συνολική υγεία των παιδιών. Είναι πιο πιθανό: Να καταναλώνουν θρεπτικά συστατικά σημαντικά για την ανάπτυξή τους (π.χ. σίδηρο, ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, βιταμίνες Α, C, Β12, ριβοφλαβίνη κ.ά.), να ελέγχουν το σωματικό τους βάρος καλύτερα, να έχουν μικρότερα επίπεδα χοληστερόλης αίματος, να υποφέρουν λιγότερο συχνά από στομαχόπονο, κρυολογήματα ή γρίπη.
Σε πολλά σπίτια, όμως, τα πάντα γίνονται βιαστικά το πρωί, με αποτέλεσμα το παιδί να φεύγει με ελάχιστο πρωινό και την προοπτική να πάρει το παιδί μαζί του κάτι συσκευασμένο ή με το χαρτζιλίκι του να ψωνίσει από το κυλικείο κάτι συνήθως πλούσιο σε ζάχαρη και λιπαρά. Η συνήθεια του κολατσιού προφανώς και είναι θετική, αρκεί να είναι υγιεινό και να ακολουθεί το πρωινό. Οι εύκολες και αρεστές, λόγω της ζάχαρης, επιλογές των σνακ ή των περισσότερων προϊόντων των κυλικείων δεν ωφελούν και ειδικά όταν επιλέγονται συστηματικά οδηγούν στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας. «Καλό θα ήταν», συμβουλεύει ο κ. Πέτσιος, «να μεριμνήσετε ώστε τα ντουλάπια και το ψυγείο σας να περιέχουν γρήγορες και συνάμα πιο υγιεινές επιλογές για κολατσιό, όπως μερικές που θα αναφέρουμε».
Μπορεί το ψυγείο μας να... είναι γεμάτο από τα σωστά τρόφιμα, πώς μπορούν όμως να διδάξουν οι γονείς σωστή διατροφή στα παιδιά, κυρίως του Δημοτικού, να τρέφονται σωστά όταν οι πειρασμοί είναι πολλοί και συνήθως τούς... κρατούν οι συμμαθητές τους;
«Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως τα παιδιά ωστόσο χρήζουν ειδικής μεταχείρισης. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται συνεχώς για να προσπαθήσουν να φτάσουν πιο κοντά στον στόχο τους. Είναι δύσκολο για ένα παιδί να μείνει προσηλωμένο σε ένα στόχο, ιδίως όταν αυτός αφορά την υιοθέτηση κάποιας καινούργιας συνήθειας. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ήρεμο περιβάλλον και διάλογος με το παιδί. Οι γονείς, από την πλευρά τους, πρέπει να εκπαιδευτούν για να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να μπορούν να καθοδηγήσουν σωστά τα παιδιά τους. Το κλειδί είναι να αντιμετωπίζουν τα παιδιά σαν... μικρούς ενήλικες, τουλάχιστον όσον αφορά το φαγητό».
Πώς αντιμετωπίζετε το γεγονός ότι τα παιδιά δείχνουν να προτιμούν τα ανθυγιεινά σνακ;
«Κατ' αρχάς, οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να φάνε πρωινό, δίνοντας το καλό παράδειγμα. Να ξεκινήσουν δηλαδή να τρώνε πρωινό και οι ίδιοι», λέει ο κ. Πέτσιος και συνεχίζει: «Είναι πιο πιθανό να αρχίσει να "χτίζει" το παιδί υγιεινές συνήθειες, αν βλέπει τους γονείς του να τρώνε πρωινό γεύμα κάθε μέρα. Μπορείτε να ενθαρρύνετε το παιδί σας προς την κατεύθυνση αυτή: (1) με το να συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια στο τραπέζι κάθε πρωί, (2) αφήνοντας το παιδί να βοηθά στον σχεδιασμό των πρωινών γευμάτων της εβδομάδας και (3) αφήνοντας ένα μπολ φρέσκα φρούτα στο τραπέζι, αγοράζοντας ατομικές συσκευασίες από γάλα και μπάρες δημητριακών όταν κάποια πρωινά η οικογένεια βιάζεται. Αντίστοιχα, επιβραβεύστε το παιδί όταν απομακρυνθεί από την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αν τρώει ζαχαρούχα δημητριακά κάθε πρωί, ενθαρρύνετέ το να κάνει μια πιο υγιεινή επιλογή. Ανταμείψτε το παιδί αν τρώει μη ζαχαρούχα δημητριακά τα μισά πρωινά της εβδομάδας και αντίστοιχα όταν καταναλώνει την πιο υγιεινή επιλογή κάθε πρωί. Ωστόσο, θα πρέπει να φροντίσετε η ανταμοιβή αυτή να μην σχετίζεται ποτέ με το φαγητό. Αν επιλέξετε μια δραστηριότητα, όπως π.χ. το κολύμπι, ενισχύετε συνάμα τις δεξιότητες του παιδιού. Να έχετε όμως πάντα κατά νου ότι η αλλαγή δεν μπορεί να έλθει σε μια νύχτα... Οι μικρές και βαθμιαίες αλλαγές είναι πιο πιθανό να έχουν διάρκεια, αλλά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα».*
Κυλικείο και παιδική διατροφή
Ενα μεγάλο μέρος της κατανάλωσης σνακ από τα παιδιά, όπως πατατάκια, σοκολάτες, κρουασάν, τυρόπιτες, αναψυκτικά, γίνεται από το κυλικείο του σχολείου, όπου τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας τους.
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, τα τρόφιμα στα κυλικεία δεν προάγουν υγιεινές διατροφικές επιλογές, αλλά μάλλον ενισχύουν το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας. Για τον λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε μέτρα για τη διανομή σε μεγαλύτερη κλίμακα φρέσκων φρούτων και λαχανικών στα σχολεία, στο πλαίσιο της προσπάθειας για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας. Ετσι, με συντονισμένες προσπάθειες, ίσως μετριαστούν οι επιδημικές διαστάσεις της παιδικής παχυσαρκίας. Απομένει η ευαισθητοποίηση και ο σχεδιασμός από τους κρατικούς φορείς.
Από τη θεωρία... στην πράξη
Η τεχνική της αλλαγής
Για παράδειγμα, λέει ο κ. Πέτσιος, ένα παιδί δεν τρώει ποτέ ένα υγιεινό πρωινό. Η αλλαγή πρέπει να γίνει σταδιακά και με τρόπο που να εξασφαλίζει τη συμμετοχή του παιδιού στη λύση του προβλήματος. Τα στάδια τής αλλαγής αυτής θα μπορούσαν να είναι τα εξής:
1 Πρέπει πρώτα να μάθει να καταναλώνει ένα ρόφημα -κατά προτίμηση γάλα- κάθε πρωί.
2 Στη συνέχεια βάλτε το παιδί να διαλέξει τα δημητριακά που του αρέσουν.
3 Αρχικά θα συμφωνήσετε να τρώει δημητριακά τα μισά πρωινά της εβδομάδας και
4 αργότερα κάθε πρωί.
5 Αναλόγως προχωράμε και στην προσθήκη π.χ. φρούτου, λίγο λίγο και ορισμένες ημέρες...
Πέντε και μία προτάσεις για κολατσιό στο σχολείο
1 1 φρούτο και μια μπάρα δημητριακών-φρούτων.
2 Αυγά (καλά) βρασμένα από το προηγούμενο βράδυ, με μια φέτα ψωμί του τοστ.
3 Στρογγυλό ψωμάκι για σάντουιτς με άπαχο κρεμώδες τυρί και λαχανικά.
4 Ατομικές συσκευασίες από γάλα ή γιαούρτι ή άλλα γαλακτοκομικά (π.χ. κρέμες) με 1 κουλουράκι ολικής άλεσης.
5 2-3 φρούτα ολόκληρα ή αποξηραμένα.
6 10-12 ξηρούς καρπούς και 1 φρούτο.
Συνταγή για εύκολη τυρόπιτα με σόδα από τον Δημήτριο Πέτσιο
Υλικά
*1 πακέτο φύλλο κρούστας,
*1/4 κιλού ανθότυρο,
*1/4 κιλού Milner,
*1/4 κιλού κασέρι,
*1 κουτάκι σόδα (αναψυκτικό),
*πιπέρι
Εκτέλεση
Βουτυρώνουμε τα φύλλα με Becel και τα μισά τα βάζουμε στη βάση του ταψιού. Προσθέτουμε τα υλικά αφού πρώτα τα έχουμε τρίψει ώστε να γίνουν μίγμα. Βάζουμε τα υπόλοιπα φύλλα βουτυρωμένα από πάνω. Χαράζουμε την πίτα και ρίχνουμε ένα κουτάκι σόδα, περιμένουμε 5-10 λεπτά να απορροφηθεί και την ψήνουμε σε μέτριο φούρνο
Η τέχνη του κολατσιού